23 Eylül 2020
Dernekler Yönetmeliğinde Değişiklik: Yurt Dışından Alınan Nakdi ve Ayni Yardımlara İlişkin Bildirim Yükümlülükleri
Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşları’nın ("Uluslararası STK") faaliyetlerini düzenleyen önemli mevzuatlardan olan Dernekler Yönetmeliği’nde ("Yönetmelik"), 9 Temmuz 2020 tarihinde değişiklik yapılmıştır. Değişiklikte, Uluslararası STK’nın Türkiye şubesi veya temsilciliği tarafından yurtdışından alınan nakdi ve ayni yardımları bildirim yükümlülüğüne dair düzenleme önem arz etmektedir.
Buna göre, Türkiye’de faaliyet gösteren Uluslararası STK’ların yurt dışından aldığı tüm nakdi ve ayni yardımları - Uluslararası STK genel merkezinden ("Genel Merkez") alınanlar da dahil- bildirmesi gerekecektir. Bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde yetkili kişilere üç aya kadar hapis veya adli para cezası uygulanabileceğinden, ilgili yükümlülükler konusunda dikkatli olunmalıdır.
Bildirim Yükümlülüğü ve Önceki Düzenleme
Yönetmeliğe göre, Türkiye’de kurulan dernekler ile Uluslararası STK’ların temsilcilikleri, doğrudan faaliyet ofisleri veya şubeleri; yurt dışındaki kişi, kurum ve kuruluşlardan aldıkları ayni ve nakdi yardımları, kayıtlı oldukları yerin mülki idare amirliğine önceden bildirmelidir (“Bildirim”).
Bu değişiklik öncesinde yardımın, Uluslararası STK Genel Merkezi tarafından yapılması halinde Uluslararası STK’lar için bir istisna söz konusuydu. Örneğin, Türkiye'de kayıtlı bulunan temsilcilik, kendisine Genel Merkezi tarafından yardım yapılması halinde bildirim yükümlülüğünden muaf sayılmaktaydı.
Yardım nedir?
Yönetmelikte yardım, alınan nakdi veya ayni varlıklar anlamına gelecek şekilde geniş biçimde yorumlanmaktadır. Mevzuata göre, Uluslararası STK tarafından Genel Merkez’den (veya herhangi bir üçüncü taraftan) alınan her türlü nakdi veya ayni varlık, yardım olarak değerlendirilecektir. Bu yardımlar yurt dışından yapılacaksa bildirime tabi olacaktır.
Değişiklik Neleri İçeriyor?
Yönetmelikte yapılan son değişiklik, Uluslararası STK’ların kendilerine Genel Merkezleri tarafından yapılan yardımları bildirim muafiyetini ortadan kaldıran açık bir düzenleme içermektedir. Temmuz ayı itibariyle, Uluslararası STK’ların tüm temsilcilikleri, doğrudan faaliyet ofisleri ve şubeleri Genel Merkez’den alınan nakdi yardımlar da dahil olmak üzere, yurt dışından alınan tüm nakdi veya ayni varlıkları bildirmek zorundadır.
Bildirim Nasıl Gerçekleştirilir?
Bildirim, Yönetmelik eklerinde verilen “Ek 4 Formu” kullanılarak gerçekleştirilir. İlgili formun doldurulması, Uluslararası STK’nın Türkiye'deki yetkili temsilcisi tarafından imzalanması ve ilgili kuruma sunulması gerekmektedir. DERBİS sistemine erişimi olan kuruluşlar ise alternatif olarak elektronik ortamda bildirim yapabilirler.
Yönetmelik, bazı kuruluşların bildirimlerini elektronik ortamda DERBİS üzerinden sunmaları gerektiğini öngörmektedir. Her kuruluş, kendileri için geçerli olan prosedürün gerekliliklerini gözden geçirmelidir.
Bildirim Ne Zaman Yapılmalıdır?
Yönetmelik nakdi yardımların bankalar aracılığıyla transfer edilmesi ve kullanılmasından önce bildirim şartının yerine getirilmesinin zorunlu olduğunu belirtmektedir.
Mülki idare amirliğinin süregelen uygulamasına göre, bildirimler, yardımlar alındıktan sonra ancak harcanmadan önce yapılmışsa da uygun kabul edilecektir. Ancak bu uygulama değişebileceğinden bildirimin Genel Müdürlük tarafından herhangi bir meblağ transfer edilmeden önce gerçekleştirilmesini tavsiye ederiz.
Bildirimin İçeriği
Bildirimin içeriği de genişletilmiştir. Bildirim, alınacak yardımın niteliği ve kullanımına ilişkin aşağıdaki bilgileri içerecektir:
• Bağışın nakdi mi yoksa ayni mi olduğu;
• Peşin, taksitli, şartlı, şartsız, projeli ya da projesiz olduğu;
• Yardımı yapacak yabancı kişi veya kurumun iletişim bilgileri;
• Yardımın tüzükte belirtilen hangi amaç ve çalışma konuları veya giderler doğrultusunda değerlendireceği de dahil, nerede harcanacağı ve nasıl kullanılacağı; ve
• Bağış bir projeyle ilgiliyse projeyle ilgili belirli ayrıntılar.
Düzenleme, yardımın kullanımına ilişkin projeler veya öngörüler değişirse Uluslararası STK’nın gerçekleştirmesi gereken eylemleri açıklığa kavuşturmamıştır. Yardımların başlangıçta bildirilenden farklı şekilde kullanılması durumunda ek işlem yapılması gerektiğini değerlendirmekteyiz.
Yükümlülük İhlali Halinde Uygulanacak Ceza
Dernekler Kanunu, bildirim ile ilgili yükümlülükleri ihlal edenlere üç aya kadar hapis veya adli para cezası verilebileceğini düzenlemektedir. Bu yaptırımlar, yönetim kurulu üyeleri veya kayıtlı temsilciler gibi kuruluşu temsil etmeye yetkili kişilere uygulanacaktır.
Sonuç
Yönetmelikte yapılan son değişikliklerle, Uluslararası STK’ların temsilcilikleri, doğrudan faaliyet ofisleri ve şubeleri - Genel Merkez tarafından gönderilen yardım da dahil olmak üzere - yurt dışından alınan yardımlar için bildirimde bulunmakla yükümlüdür. Bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde yetkili kişiler üç aya kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılabileceğinden ilgili yükümlülükler konusunda dikkatli olunmalıdır.