Giriş

Tutuklama, Ceza Muhakemesi Kanunu 100. maddesinde düzenlenen ve şüpheli veya sanığın kaçmasını, delilleri karartmasını veya yargılamayı etkilemesini önlemek amacıyla uygulanan bir tedbirdir. Tutuklama, adli tedbirler arasında en ağırıdır. Tutuklama, ancak yasal şartların varlığı halinde ve sulh ceza hakiminin veya mahkemenin kararıyla yapılabilir.

Soruşturma Sırasında Tutukluluğa Karar Verilmesi Durumunda Atılması Gereken Adımlar

CMK'nın 102. ve devamı maddelerinde, soruşturma aşamasında tutukluluğa karar verilmesi durumunda atılması gereken adımlar düzenlenmiştir. Bu adımlar şunlardır:

1. Gözaltına Alınma: Tutuklama kararı vermeden önce şüpheli veya sanık gözaltına alınır. Gözaltı süresi olağan olarak 24 saati geçemez ve belli koşulların varlığında uzatılabilir.

2. İfade Alma / Sorgu: Kolluk görevlileri veya savcı tarafından şüpheli veya sanık sorgulanır. Sorgulama sırasında şüpheli veya sanığın avukatı hazır bulunabilir.

3. Sulh Ceza Hakimine Sevk: Gözaltına alma süresi dolmadan kolluk görevlileri, şüpheliyi sulh ceza hakimine sevk eder.

4. Tutuklama Kararı: Sulh ceza hakimi, şüpheli veya sanığı dinledikten ve dosyayı inceledikten sonra tutuklama kararı verebilir veya vermeyebilir.

Tutukluluk Süreleri

Tutukluluk süreleri, soruşturma ve kovuşturma aşamaları bakımından, azami sürelerle sınırlandırılmış, bazı suç tipleri ve belli tür mahkemeler için maksimum uzatma süreleri öngörülmüştür.

Soruşturma evresinde tutukluluk süresi, ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işler bakımından altı ayı, ağır ceza mahkemesinin görevine giren işler bakımından ise bir buçuk yıl olarak belirlenmiştir. Belirli suçların soruşturulması halinde, gerekçe gösterilerek altı ay uzatılabilir.  

Kovuşturma evresinde:

• Ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işlerde tutukluluk süresi en çok bir yıldır. Ancak bu süre, zorunlu hallerde gerekçeleri gösterilerek altı ay daha uzatılabilir. 

• Ağır ceza mahkemesinin görevine giren işlerde, tutukluluk süresi en çok iki yıldır. Bu süre, zorunlu hallerde, gerekçesi gösterilerek uzatılabilir; suç tipine göre uzatma süresi toplam üç veya beş yılı geçemez. 

Tutuklamaya İtiraz

Hakkında tutuklama, tutukluluk halinin devamı veya tutuklama talebinin reddine ilişkin karar verilen şüpheli veya sanık ve müdafii ile cumhuriyet savcısı, bu karara yedi gün içinde itiraz edebilir. Kararına itiraz edilen hâkim veya mahkeme, itirazı yerinde görürse kararını düzeltir; yerinde görmezse en çok üç gün içinde itirazı incelemeye yetkili olan merciye gönderir. İtiraz merci, soruşturma ve kovuşturma aşamalarında ve ilk kararı veren merci bakımından farklılık göstermektedir. İtiraz mercinin verdiği kararlar kesindir. Ancak soruşturma ve kovuşturma evrelerinin her aşamasında şüpheli veya sanık her zaman salıverilmesini isteyebilir. 

Sonuç

Tutuklama, son çare olarak kabul edilen bir tedbirdir. Bu tedbire ancak yasal şartların varlığı halinde ve hakiminin kararıyla başvurulabilir. Tutuklama kararı verilirken, şüpheli veya sanığın kaçma şüphesi, delilleri karartma veya yok etme şüphesi, tanık veya bilirkişileri tehdit veya yıldırma şüphesi, suçun işlenmesine yardım etme veya yataklık etme şüphesi ve suçun tekrarlama ihtimalinin olması gibi hususlar göz önünde bulundurulur.