Düzenli Dernek Denetimleri ve Denetim Kapsamının Genişlemesi

Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanın Önlenmesine İlişkin Kanun Teklifi ile Dernekler Kanunu’nda yapılan önemli değişiklikler, dernek denetimlerinin düzenli aralıklarla yapılacağını öngördüğü gibi, kapsam açısından daha geniş olabilmesi için de yeni yöntemler öngörmektedir.

Yıllık Denetimler

Teklif uyarınca, yapılacak risk değerlendirmesine göre, dernek denetimlerinin, üç yılı geçmeyecek şekilde her yıl yapılması esas alınacaktır. Risk değerlendirmesinin hangi kıstaslara göre yapılacağı teklif kapsamında belirlenmemiştir. Bu hususun, idarenin takdiri kapsamında ele alınacağı değerlendirilmektedir.

Denetimlerin Kapsamı

Denetimlerin kapsamının genişlemesi önünde bir takım pratik ve hukuki engellerin önüne geçilmesi için düzenlemeler yapılmıştır. Genelde denetimler İçişleri Bakanlığı müfettişleri tarafından yapılmaktadır. Teklif kapsamında, denetimlerde İçişleri Bakanlığı müfettişleri hariç kamu görevlilerinin görev alabileceği öngörülmüştür. Bu düzenlemeler ile beraber, derneklerin denetimine katılacak olan başka kamu kuruluşlarında görev alan denetçilerin görevlendirmelerinde daha sistematik bir işleyişin uygulanacağı anlaşılmaktadır.

Buna ek olarak, uzmanlık veya teknik bilgi gerektiren durumlarda, İçişleri Bakanlığı ve diğer kamu kurum denetçilerine ek olarak bilirkişilerin de görevlendirilebileceği hükme bağlanmıştır. Bu hüküm nedeniyle, denetçilerin tam olarak yeterli olmayacağı durumlarda kamu görevlisi olmayan bilirkişiler de denetimlere katılabilecektir.

Denetimde Yöneticilerin veya Temsilcilerin Yükümlülükleri

Denetim sırasında denetçiler tarafından istenecek her türlü belge ve kayıtların, dernek yetkilileri tarafından gösterilmesi veya verilmesi; yönetim yerleri, müesseseler ve eklentileri girme talebinin yerine getirilmesi zorunludur. Buna ek olarak, denetimler sırasında denetçilerin, derneğin ortaklığı bulunan kuruluşları (örneğin; derneğin ortak olduğu şirketler) denetleyebileceği öngörülmüştür.

Diğer yandan, bankalar, sağlık kuruluşları, dernek veya vakıflar gibi kuruluşların ellerinde bulunan verilere ilişkin özel düzenlemeleri ileri sürerek denetim kapsamında bilgi ve belge vermekten kaçınamayacağı düzenlenmiştir.

Denetim Yaptırımlarının Artması

Yeni düzenlemeye göre dernek denetimleri kapsamında:

• dernek defterlerini veremeyen veya gösteremeyen yöneticiler, 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası ile yargılanabilecek.
• derneğin yönetim yerlerine, müesseselerine,,eklentilerine ve derneğin ortaklığı bulunan kuruluşlara girilmesinde pasif veya aktif olarak engel olan sorumlu yöneticiler veya temsilciler, 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası ile yargılanabilecek ve bu kapsamda derneğe 5.000 ila 20.000 Türk lirası arasında idari para cezası uygulanabilecek.